Ο Κώστας Μπαλάφας καταγόταν από μια αγροτική οικογένεια της Άρτας. Σε νεαρή ηλικία ήρθε στην Αθήνα, όπου αναγκάστηκε να εργάζεται την ημέρα και να παρακολουθεί μαθήματα σε νυχτερινό γυμνάσιο. Τότε συνέβη και η πρώτη του επαφή του με τη φωτογραφική μηχανή κατά τη διάρκεια μιας εκδρομής στην Πάρνηθα με τους συγγενείς του εργοδότη του. Εκείνοι είχαν έρθει από την Αμερική και είχαν μαζί τους μικρή φωτογραφική μηχανή Μπράουνι της Κόντακ. Ο Μπαλάφας πήρε στα χέρια του τη μηχανή, για να αποτυπώσει τις οικογενειακές φωτογραφίες και εντυπωσιάστηκε. Χαρακτηριστικά ο ίδιος ανέφερε:

Όταν κατάλαβα ότι αυτό το μηχάνημα που κρατούσα στα χέρια μου μπορεί να αποτυπώσει την εικόνα πάνω σε χαρτί ό,τι έχω ζωντανό μπροστά μου, μαγεύτηκα…

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 30΄ σπούδασε στη Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων. Τότε κατάφερε να αποκτήσει την πρώτη του μηχανή, μια Τζούνιορ Κόντακ την οποία αντικατέστησε αργότερα στην Ιταλία με μία Robot . Αυτή ήταν μικρή και εύχρηστη με κουρδιστό μοτέρ και φορμά 24×24 mm. Επιπλέον, έμαθε την τεχνική της εκτύπωσης από τον γνωστό επαγγελματία φωτογράφο των Ιωαννίνων Αποστόλη Γ. Πανταζίδη.
Όταν ξέσπασε ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος φωτογράφισε τα αποτελέσματα των βομβαρδισμών των Ιταλών, τα γκρεμισμένα σπίτια και τα κατεστραμμένα γεφύρια. Στα χρόνια της Κατοχής που ακολούθησαν κατέγραψε τα εγκλήματα των κατακτητών και τους συμπολεμιστές του την ώρα της μάχης.

Ο ίδιος κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ και φωτογράφισε τους αντάρτες. Ο φίλος του Λέανδρος Βρανούσης κατέγραφε τα γεγονότα σε σημειωματάριο και ο Μπαλάφας τα αποτύπωνε με τη φωτογραφική του μηχανή. Οι σημειώσεις του Βρανούση χάθηκαν, αλλά οι φωτογραφίες του Μπαλάφα σώθηκαν, καθώς έκρυψε τα αρνητικά στη στέγη ενός φιλικού σπιτιού. Έτσι, διασώθηκαν μοναδικές ρεαλιστικές φωτογραφίες χωρίς τάσεις εξιδανίκευσης .

Μετά τον πόλεμο ο Μπαλάφας έγινε υπάλληλος της αμερικανικής εταιρείας Embasco που ήταν πρόδρομος της Δ.Ε.Η. Κατά τη διάρκεια των υπηρεσιακών του ταξιδιών είχε την ευκαιρία να φωτογραφίσει το ελληνικό τοπίο και τους ανθρώπους μέσα σε αυτό. Θέματα που τράβηξαν το ενδιαφέρον του ήταν ο αγώνας επιβίωσης των αγροτών, η καθημερινότητα των παιδιών, τα ήθη και τα έθιμα της Ελλάδας.

Επιπλέον είχε την ευκαιρία να ασχοληθεί και με την κινηματογράφηση, καθώς η ΔΕΗ στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης το 1960 έκανε πειραματικές τηλεοπτικές εκπομπές και ο Μπαλάφας καθιερώθηκε και ως καμεραμάν Από το 1954 συμμετείχε σε πολλές φωτογραφικές εκθέσεις και διαγωνισμούς ως μέλος της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του πραγματοποίησε μια σειρά διαλέξεων με θέμα τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο στους σπουδαστές της Ακαδημίας Δημιουργικής Φωτογραφίας Leica. Το 2008, τρία χρόνια πριν από τον θάνατό του δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη το φωτογραφικό αρχείο του, που αποτελείται από 15.000 ασπρόμαυρα αρνητικά, πρωτότυπα φωτογραφικά τυπώματα, 72 κινηματογραφικές ταινίες και πολλές ηχητικές και γραπτές μαρτυρίες.

Περισσότερες φωτογραφίες: costasbalafas.gr