Αν έρχεσαι από τον χώρο της φωτογραφίας, έχεις μάθει ότι μπορείς σε κάθε λήψη να εκμεταλλεύεσαι όλες ταχύτητες του φωτοφράκτη για να ελέγχεις δημιουργικά την έκθεση ενός καρέ. Στο βίντεο όμως, ο ρόλος του “S” (Shutter Speed) είναι κάπως διαφορετικός. Στην περίπτωση του βίντεο ελέγχεις και τον χρονισμό της κίνησης του πλάνου σου. Κάθε πλάνο γυρίζεται προκειμένου να ενσωματωθεί σε ένα ευρύτερο οπτικοακουστικό έργο και οφείλει να έχει κάποιες τεχνικές προδιαγραφές για να διατηρούν την αισθητική του.
Κάθε αλλαγή στην ταχύτητα του shutter επηρεάζει άμεσα την αισθητική των πλάνων σου. Κατά τη λήψη μπορεί στην οθόνη της μηχανής να μη φαίνεται έντονο, αλλά το αποτέλεσμα στο τελικό βίντεο μπορεί να σε προδώσει, αν δεν προσέξεις. Αν αυξήσεις υπερβολικά την ταχύτητα του shutter, για παράδειγμα σε 1/500 ή 1/1000, η εικόνα φαίνεται σκληρή, με απότομες κινήσεις, χωρίς το φυσικό θάμπωμα που έχουμε συνηθίσει από τον κινηματογράφο. Αντίθετα, αν χαμηλώσεις την ταχύτητα κάτω από το “φυσιολογικό” — π.χ. στο 1/25 (για βίντεο 25fps) — η εικόνα γίνεται κάπως θολή και αποκτά μια ονειρική υφή, που συνήθως χρησιμοποιείται μόνο ως εφέ.
Shutter speed και FPS: η χρυσή αναλογία
Η βασική αρχή του κινηματογραφικού look είναι απλή: διατήρησε το shutter speed στο αντίστροφο του διπλάσιου των FPS. Αν τραβάς στα 25fps, κράτα το shutter στο 1/50. Αν είσαι στα 30fps, τότε η σωστή τιμή είναι το 1/60. Αν τραβάς 50fps, με σκοπό τη δημιουργία slow motion, τότε βάλε το shutter στο 1/100. Αυτή η αναλογία βασίζεται στην έννοια του shutter angle, που στις κινηματογραφικές κάμερες καθοριζόταν μηχανικά μέσω ενός περιστρεφόμενου κλείστρου (rotary shutter). Το κλείστρο μπορούσε μεν να τροποποιηθεί (π.χ. γωνία 45°, 90°, 180°) όμως η στάνταρ επιλογή ήταν η γωνία 180°. Σήμερα, στην ψηφιακή εκδοχή η γωνία 180° εξακολουθεί να είναι το στάνταρ.
Ο σωστός τρόπος: Το φίλτρο ND
Όταν υπάρχει πολύ φως και θέλεις να διατηρήσεις το shutter σου στα 1/50, το σωστό εργαλείο για να μειώσεις την έκθεση είναι το ND φίλτρο. Αν η κάμερά σου δεν έχει ενσωματωμένο ND, θα χρειαστείς εξωτερικό (με σπείρωμα, μαγνητικό ή τετράγωνο). Αυτός είναι ο πιο ασφαλής τρόπος να ελέγχεις την έκθεση χωρίς να αλλοιώνεις την κίνηση. Σε κάθε περίπτωση, η αίσθηση της κίνησης αλλοιώνεται. Αν θέλεις να διατηρήσεις την φυσική υφή του βίντεο σου, απόφυγε να αλλάζεις το shutter speed για να ρυθμίσεις τη φωτεινότητα.
Tip για νέους χρήστες με mirrorless
Αν τραβάς με mirrorless και δεν έχεις ND φίλτρο, μια απλή εναλλακτική είναι:
- Κράτα το shutter σταθερό στο 1/50
- Ρύθμισε το διάφραγμα σύμφωνα με το βάθος πεδίου που θέλεις
- Βάλε το ISO σε auto με περιορισμένο εύρος, π.χ. 100–800
Έτσι διατηρείς το motion blur φυσικό και κρατάς τον έλεγχο στην αισθητική του κάδρου σου.
Το shutter στο βίντεο δεν είναι εργαλείο φωτισμού, αλλά εργαλείο χρονισμού της κίνησης. Αν λοιπόν το σεβαστείς, οι λήψεις σου θα δείχνουν αυτόματα πιο κινηματογραφικές — ακόμα κι αν δουλεύεις με βασικό εξοπλισμό.