Στην ψηφιακή εποχή που η φωτογραφία έχει γίνει τόσο δημοφιλής μέσω των smartphones και καθώς η ψηφιακή εικόνα συνεχώς εξελίσσεται με προηγμένες τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, την ίδια στιγμή η αναλογική φωτογραφία δεν φαίνεται να χάνει την αξία της. Είναι γεγονός ότι το φωτογραφικό φιλμ δείχνει μια αξιοσημείωτη αντοχή ως καταναλωτικό προϊόν.

Μια εναλλακτική επιλογή για νέους φωτογράφους ή μια παλιά αγάπη που δεν ξεχνιέται για άλλους, λίγο μεγαλύτερους.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια γενική παραδοχή ότι η αναλογική φωτογραφία επανακάμπτει, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τον όγκο δημοσιεύσεων στο hashtag #filmisnotdead στο Instagram. Ήδη τη στιγμή που γράφονται αυτές οι λέξεις οι δημοσιεύσεις ξεπερνούν τα 23.9 εκατομμύρια. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Για διάφορους λόγους! Ας αναλύσουμε μερικούς από τους πιο σημαντικούς.

“Δεν είναι απλά… 1 και 0

“Όταν τραβάς με φιλμ, καταλήγεις με μια χειροπιαστή φωτογραφία σε αρνητικό, όχι μόνο μια σειρά από ένα και μηδέν σε μια κάρτα μνήμης”, αναφέρει στην DW ο Jason Kummerfeldt, ένας 30χρονος Αμερικανός φωτογράφος και youtuber, γνωστός μέσα από το κανάλι του “grainydays” που έχει σήμερα 186.000 subscribers. Ο Kummerfeldt προσθέτει: “Ποτέ δεν είχα κανένα ενδιαφέρον για τη φωτογραφία πριν ξεκινήσω να χρησιμοποιώ φωτογραφικά φιλμ. Αλλά από τότε, έχω εθιστεί, ειδικά σε αυτό το ιδιαίτερο look“.
Η μαρτυρία αυτή μας δίνει να καταλάβουμε την αξία που έχει η υλική υπόσταση της αναλογικής φωτογραφίας. Όταν φωτογραφίζουμε με φιλμ, το φως απλώνεται από την πρώτη στιγμή της σύλληψης της εικόνας πάνω στο φιλμ και η γραφή του παραμένει εκεί για πάντα.

Η νοσταλγία

Μιλώντας για το φωτογραφικό φιλμ δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στο συναίσθημα που νιώθουν οι περισσότεροι από εμάς κοιτάζοντας αναλογικές φωτογραφίες του παρελθόντος. Όταν φορτώνουμε ένα φιλμ σε μια παλιά φωτογραφική μηχανή και φωτογραφίζουμε, είναι σαν να μεταφερόμαστε σε μια παλιά εποχή. Αυτό το συναίσθημα θεωρείται για πολλούς ο σημαντικότερος λόγος.

Η αυθεντικότητα

Όσοι εργαζόμαστε με RAW αρχεία από ψηφιακές μηχανές σίγουρα θα έχουμε χρησιμοποιήσει αρκετά “presets”. Πρόκειται για έτοιμα προφίλ εικόνας που πλαισιώνουν επεξεργαστικά προγράμματα όπως το Adobe Lightroom. Τα presets δίνουν το ύφος που θέλουμε να έχει η τελική εικόνα μας. Πολλά presets, αν όχι τα περισσότερα από αυτά, στην ουσία προσπαθούν να εξομοιώσουν την αίσθηση του φιλμ. Με αυτό το δεδομένο, το να φωτογραφίζεις εξ αρχής με το μέσο στο οποίο θέλεις η τελική εικόνα να μοιάζει δεν ακούγεται και παράλογο.

Απρόβλεπτες ατέλειες

Ορισμένες τεχνικές ατέλειες που κάποιες φορές βλέπουμε σε φωτογραφίες από φιλμ μπορεί τελικά να είναι και η γοητεία τους. Μην ξεχνάμε τα τυποποιημένα φίλτρα του Instagram ή και κάποιες εφαρμογές για υπολογιστή που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να αλλοιώνουν τα χρώματα, να δημιουργούν βινιέτες και διάφορα άλλα εφέ. Πολλοί φωτογράφοι αναζητούν ληγμένα φιλμ ειδικά για αυτόν τον λόγο. Οι χρωματικές αλλοιώσεις στις φωτογραφίες, οι οποίες προκύπτουν από χρήση ληγμένων φιλμ, δημιουργούν ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Ακόμη και τυχαίες διαρροές φωτός πάνω στο φιλμ (light leaks), μπορούν να προσθέσουν στο ύφος μιας εικόνας.

Η διαδικασία

Δουλεύοντας με την ψηφιακή μηχανή όλα γίνονται πολύ εύκολα και το κυριότερο πολύ αυτοματοποιημένα. Το ψηφιακό σύστημα έχει το τέλειο workflow για γρήγορο αποτέλεσμα και μαζική παραγωγή. Στην αναλογική φωτογραφία οι λήψεις μας πρέπει να γίνονται με σύνεση και κατόπιν σκέψης. Αν φωτογραφίζουμε επιπόλαια με φιλμ, αυτό είναι εις βάρος μας. Στη συνέχεια αμέσως μετά τη λήψη πρέπει να είμαστε οπλισμένοι με υπομονή μέχρι να δούμε το τελικό αποτέλεσμα.
Σήμερα πολλοί άνθρωποι αναζητούν μια καλή αφορμή, για να κρατήσουν τον υπολογιστή σε απόσταση και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον ελεύθερο χρόνο τους. Φωτογραφίζοντας με φιλμ και κάνοντας τη χημική επεξεργασία των φιλμ ή και την εκτύπωση μόνοι μας, αυτό στις μέρες μας είναι κάτι διαφορετικό και κυρίως διασκεδαστικό.

Η αναλογική φωτογραφία τελικά μπορεί να συνυπάρξει με την ψηφιακή φωτογραφία. Δεν υπάρχει ζήτημα αντιπαράθεσης, άλλωστε τα πράγματα σήμερα είναι πολύ ξεκάθαρα. Το ερώτημα δεν είναι ποιο από τα δυο είναι καλύτερο αλλά προσωπικά το τι μας εμπνέει.